Dünya ekonomisi ve Türkiye ekonomisi son 15 yıldır enflasyonla mücadele ediyor. 2008 krizinin etkileri tam olarak atlatılamadan yaşanan Covid-19 salgını ve Rusya-Ukrayna savaşı, küresel ticareti ve büyüme hızlarını yavaşlattı. OECD’nin yayınladığı son Ekonomik Görünüm raporunda küresel büyüme tahminini 2024 ve 2025 yılları için yüzde 3,2 olarak açıkladı. Euro Alanı’nda eylül ayı PMI verileri imalat sektöründe daralmanın devam ettiğini, hizmetler sektöründeki genişlemenin de ivme kaybettiğini gösterdi.
OECD, Eylül ayı Ekonomik Görünüm raporunda küresel büyüme tahminini 2024 ve 2025 yılları için yüzde 3,2 olarak açıkladı. Yumuşak iniş senaryolarının güçlendiği ABD’de yıllık TÜFE enflasyonu ağustosta yüzde 2,5 ile Şubat 2021’den bu yana en düşük düzeyine geriledi.
Euro Alanı’nda eylül ayı PMI verileri imalat sektöründe daralmanın devam ettiğini, hizmetler sektöründeki genişlemenin de ivme kaybettiğini gösterdi. Eylül ayında Fed, politika faizinde 50 baz puanlık hızlı bir indirime giderken, ECB de referans faiz oranlarını bu yıl ikinci kez düşürdü.
Çin Merkez Bankası ülkede yüzde 5’lik büyüme hedefinin gerçekleştirilebilmesi için pandemiden bu yana en kapsamlı teşvik paketini açıkladı. Eylül ayında Brent türü ham petrolün varil fiyatı aylık bazda yüzde 6,8 azalışla 71,7 USD düzeyine gerilerken, metal fiyatları yukarı yönlü bir seyir izledi. Ekim ayının başında Orta Doğu'da artan jeopolitik riskler nedeniyle petrol fiyatları hızlı yükseliş kaydetti.
OECD, 2024 yılı küresel büyüme tahminini yükseltti
OECD Eylül ayında yayımladığı Ekonomik Görünüm Raporu’nda küresel ekonominin 2024 yılının ilk yarısında dirençli kaldığını ve enflasyonun ılımlı seyrini sürdürdüğünü belirtti. Kuruluş, küresel ekonomik büyüme tahminini 2024 yılı için Mayıs ayında öngördüğü yüzde 3,1 seviyesinden yüzde 3,2’ye yükseltirken, 2025 yılı için yüzde 3,2 olarak korudu. OECD, Türkiye ekonomisi için 2024 ve 2025 yıllarına ilişkin büyüme tahminlerini ise aşağı yönlü revize ederek sırasıyla yüzde 3,2 ve yüzde 3,1 olarak açıkladı. Küresel enflasyon beklentilerini aşağı yönlü revize eden OECD, Türkiye’ye ilişkin enflasyon tahminlerini ise bir miktar yükseltti. Satın alma gücünün birçok ülkede henüz pandemi öncesindeki seviyelere ulaşamadığına işaret edilen raporda, küresel ekonomi için risk faktörleri olarak hizmet enflasyonun yüksek seviyesi, finansal koşulların beklenenden uzun süre sıkı kalma ihtimali ve gelişmekte olan ülkelerdeki yüksek borçluluk oranları belirtildi.
ABD’de yıllık TÜFE enflasyonu yüzde 2,5’e geriledi
ABD’de üçüncü çeyreğe ilişkin öncü veriler ekonomik aktivitenin ılımlı seyrini sürdürdüğüne işaret etti. Ülkede sanayi üretimi ağustosta aylık bazda yüzde 0,8 ile tahminlerin üzerinde genişlerken, perakende satışlar da daralma beklentilerine karşılık yüzde 0,1 yükseldi. Eylül ayına ilişkin PMI verileri ülkede hizmetler sektöründeki güçlü seyrin sürdüğünü, imalat sektöründe ise daralmanın derinleştiğini gösterdi.
Ülkede TÜFE enflasyonundaki düşüş eğilimi ağustosta devam etti. Bu dönemde TÜFE aylık bazda yüzde 0,2 artış kaydederken, yıllık TÜFE enflasyonu yüzde 2,5 ile Şubat 2021’den bu yana en düşük düzeyinde gerçekleşti. Aynı dönemde, Fed’in para politikası kararları için yakından takip ettiği çekirdek kişisel tüketim harcamaları (PCE) fiyat endeksi aylık bazda yüzde 0,1, yıllık bazda da yüzde 2,7 ile beklentilerin altında artış kaydetti. Söz konusu veri akışı ülkede enflasyonist baskıların hafiflemeye devam ettiğine işaret etti.
Euro Alanı ekonomisinde zayıf görünüm sürüyor
Euro Alanı’nda açıklanan veriler bölgede iktisadi faaliyetteki zayıf görünümün ve enflasyondaki yavaşlamanın eylül ayında da sürdürdüğüne işaret etti. Bölgede imalat PMI eylülde 45,0 ile eşik değerin altındaki seyrini 27’nci ayına taşırken, hizmetler PMI 51,4 ile şubattan bu yana en düşük değerini alarak sektörde ivme kaybının sinyalini verdi. Öncü verilere göre, Euro Alanı’nda yıllık TÜFE enflasyonu gerileme eğilimini sürdürerek eylül ayında yüzde 1,8 ile Nisan 2021’den bu yana en düşük düzeyinde gerçekleşti. Bu dönemde yıllık çekirdek TÜFE enflasyonu da beklentiler paralelinde yüzde 2,7 oldu.
Çin’de kapsamlı ekonomik teşvik paketi açıklandı
Ekonomik aktivitenin beklentilerden zayıf seyrettiği Çin’de Merkez Bankası (PBoC), deflasyonist baskıları hafifletmek, 2024 yılı için belirlenen yüzde 5’lik büyüme hedefini karşılayabilmek, zayıf seyreden gayrimenkul sektörünü canlandırabilmek ve hisse senedi piyasasındaki satışları durdurmak amacıyla eylül ayının son haftasında pandemiden bu yana en kapsamlı teşvik paketini açıkladı. Bu kapsamda çeşitli vadelerde faiz indirimlerine giden PBoC bankaların zorunlu karşılık oranlarını da 50 baz puan düşürdü. Paket kapsamında konut kredisi faizleri indirilirken, ikinci konut alımlarını düzenleyen kurallar yumuşatıldı. Ayrıca, menkul kıymet şirketleri, fonlar ve sigorta şirketlerinin hisse senedi satın alımlarında merkez bankası kaynaklarından faydalanabilmesi sağlandı.
Emtia piyasaları…
Petrol fiyatlarında haziran ayından bu yana gözlenen gerileme eğilimi eylülde de devam etti. Ayın ilk günlerinde küresel ekonomik aktivitenin zayıf seyrine ilişkin endişelerin yanı sıra OPEC+ ülkelerinin aylık raporunda günlük petrol talebi tahminlerini düşürmesinin etkisiyle petrol fiyatları 69,2 USD ile Aralık 2021’den bu yana en düşük düzeyine indi. Ayın ikinci yarısında ise dönem dönem tırmanan jeopolitik gerilimlerin yanı sıra ABD’de yaşanan kasırgalar arz yönlü endişeleri tetikleyerek fiyatlardaki gerilemeyi bir miktar sınırlandırdı. Böylece, Brent türü ham petrolün varil fiyatı aylık bazda yüzde 6,8 azalarak eylül sonunda 71,7 USD’ye indi. Ekim ayının başında Orta Doğu'da artan jeopolitik riskler nedeniyle ise petrol fiyatları hızlı yükseliş kaydetti.
Eylül ayında, kasırga sebebiyle ABD’nin Meksika Körfezi’ndeki doğalgaz üretiminde gözlenen hızlı gerileme ve mevsimsel etkiler doğalgaz kontrat fiyatlarının ağustos sonuna kıyasla yüzde 21,5 artarak 2,59 USD’ye yükselmesinde rol oynadı.
Dolar endeksindeki zayıflamanın ve Çin’de açıklanan teşvik paketinin etkisiyle eylülde metal emtia fiyatlarında yukarı yönlü bir seyir izlendi. Bu dönemde Londra Metal Borsası’nda bakır fiyatları aylık bazda yüzde 6,3 artışla ton başına 9.692 USD ile temmuz ayının başından bu yana en yüksek düzeyine ulaşırken, alüminyum fiyatları da yüzde 7,6 artış kaydetti. Eylül ayında tarımsal emtia fiyatlarında da genel olarak artış gözlendi. Söz konusu dönemde buğday ve mısır fiyatları ağustos sonuna kıyasla sırasıyla yüzde 3,4 ve yüzde 8,5 yükseldi.
Kaynak: İş Bankası
